سندرم روده تحریکپذیر یا آیبیاِس (IBS) نوعی اختلال در عملکرد روده است که با درد مزمن در ناحیه شکم، احساس ناراحتی، نفخ و تغییرات در عادات رودهای،بدون هرگونه علت ارگانیک دیگری، مشخص میشود. اسهال یا یبوست میتوانند علامت غالب باشند که ممکن است به صورت متناوب ظاهر شوند. خانم ها کمی بیشتر از آقایان تحت تاثیر این مشکل قرار می گیرند. همچنین این مشکل می تواند در هر سنی به وجود بیاید ولی هرگز به چیزی نگران کننده یا جدی مانند سرطان تغییر نمی کند.
علت ابتلا به سندروم روده تحریک پذیر
به طور کلی، علت قطعی ابتلا به بیماری روده تحریک پذیر هنوز مشخص نیست. ولی طبق نظر پژوهشگران، عوامل میکروبی ممکن است نقش اساسی داشته باشند. به نظر میرسد که میکروبهای درگیر در گاستروانتریت عفونی، ممکن است بر روی سیستم ایمنی بدن موثر باشند و منجر به تغییرات طولانی مدت در روده شوند. همچنین عوامل دیگری نیز در پدید آمدن این بیماری نقش دارند که شامل موارد زیر میشوند:
- رژیم غذایی
- عوامل محیطی، مانند استرس
- عوامل ژنتیکی
- تغییرات هورمونی (مخصوصا در زنان)
- نقص عملکرد در عضلاتی که غذا را از طریق بدن حرکت میدهند
- عدم توانایی سیستم عصبی مرکزی در کنترل سیستم هضم
- علائم سندروم روده تحریک پذیر
- تغییر در عادات روده
- درد و گرفتگی شکم (که اغلب پس از دفع مدفوع کاهش مییابد)
- احساس خالی نبودن روده پس از دفع مدفوع
- عبور مخاط از راست روده
- تورم یا نفخ شکم
- نیاز ناگهانی و فوری به توالت
این علائم اغلب بعد از غذا بدتر میشوند، همچنین ممکن است تا چندین روز شدید باشند و بعد از آن بهبود یابند یا به طور کامل رفع شوند. به علاوه، نشانه های سندروم تحریک پذیر در افراد مختلف فرق دارد. آنها اغلب با برخی علائم گوارشی دیگر شباهت دارند و میتوانند قسمتهای مختلف بدن را تحت تاثیر قرار دهند. نشانههای دیگری نیز وجود دارند که نسبت به علائم قبلی در افراد کمتری دیده میشوند، اینها عبارتند از:
- تکرر ادرار
- هالیتوز یا بوی بد دهان
- سردرد
- درد مفصل یا عضله
- خستگی مداوم
- رابطه جنسی دردناک یا دیس پارونی در زنان
- قاعدگیهای نامنظم
- اضطراب و افسردگی (اغلب به دلیل ناراحتی و خجالت از بیماری اتفاق میافتد)
درمان سندروم روده تحریک پذیر
در درمان قطعی سندروم روده تحریک پذیر بهترین راه کنترل و پی بردن به موادی است که به آن حساسیت دارید، اعم از ادویه، خوراکی ویا نوشیدنیها و کنار گذاشتن یا کم کردن مصرف آنها. در مرحله بعد کم کردن استرس و تنش و ایجاد محیط آرام از نظر روحی میتواند کمککننده باشد. قطع مصرف دخانیات و نوشابههای الکلی، مصرف مواد غذایی در حجم کم اما افزایش تعداد دفعات مصرف، انجام نرمشهای سبک همچون پیادهروی و ورزشهای آرامبخش مثل یوگا و مدیتیشن نیز برای درمان قطعی سندروم روده تحریک پذیر مفید هستند.
اگر سندروم روده تحریک پذیر به صورت شدید همراه با درد و اسپاسم هنگام غذا خوردن یا پس از آن باشد، میتوان ۳۰ دقیقه قبل از غذا با تجویز پزشک از داروهای آرامبخش و ضداسپاسم روده استفاده کرد. داروهایی مثل: هیوسین، دی سیکلومین، بلادونا و داروهای ضد اسهال ویا داروهای ضد یبوست (در صورت بروز هر کدام از آنها) و داروهای ضد نفخ. برای جلوگیری از نفخ البته بهتر است که غذا را به آهستگی و با دهان بسته میل فرمایید تا هنگام بلع غذا، هوای زیادی وارد معده شما نشود. البته برای برطرف کردن نفخ و درد های شکمی انجام نرمشهای سبک در طی روز و پیادهروی بعد از غذا و کاهش وزن و بسیار موثر است.