تاثیر مواد مختلف بر سطح قند خون ممکن است متفاوت باشد. برخی مواد میتوانند باعث افزایش سطح قند خون شوند، در حالی که دیگر مواد ممکن است باعث کاهش آن شوند. به عنوان مثال، غذاهای پر قند مانند شکلات و شیرینی ممکن است باعث افزایش سطح قند خون شوند، در حالی که غذاهای پر فیبر مانند سبزیجات و میوه ها ممکن است باعث کاهش سطح قند خون شوند.
همچنین، بعضی از داروها و مواد مخدر نیز میتوانند باعث افزایش سطح قند خون شوند، مانند کورتیکواستروئیدها، قرص آنتیدپرسانتها، و مواد مخدر مانند کوکائین و آمفتامین. در مقابل، داروهایی مانند متفورمین که برای درمان دیابت استفاده میشوند، میتوانند باعث کاهش سطح قند خون شوند.
بنابراین، تاثیر مواد مختلف بر سطح قند خون متفاوت است و برای حفظ سطح قند خون بهینه، مهم است که از موادی که باعث افزایش قند خون میشوند، بطور منظم محدودیت داشته باشید
دیابت و رژیم غذایی
با توجه به شیوع روز فزون دیابت، نیازمند رویکردهای جدیدی برای مدیریت این بیماری هستیم. هنگامی که کربوهیدرات مصرف میشود، سیستم گوارش آن را به قندهای ساده تجزیه میکند و وارد جریان خون می شوند؛ ولی عملکرد همه کربوهیدراتها در بدن یکسان نیست و انواع مختلف آن تاثیرات متفاوتی بر قند خون میگذارند. برخی باعث افزایش سریع قند خون میشوند، در حالی که برخی دیگر کندتر عمل میکنند و از افزایش شدید یا سریع قند خون جلوگیری میکنند. شاخص گلیسمی با اختصاص دادن عددی به غذاها نشان دهنده سرعت افزایش گلوکز خون پس از مصرف مواد غذایی است و این تفاوتها رانشان میدهد. خوردن غذاهای با GI پایین میتواند کمک کند تا قند خون بهتر کنترل شود. توجه به GI غذاها میتواند ابزار دیگری برای کمک به مدیریت دیابت در کنار شمارش کربوهیدراتها باشد.
غذاهای با ارزش GI پایین به آرامی هضم و جذب می شوند و باعث افزایش آهسته و کمتر قند خون میشوند و از نوسانات قند خون جلوگیری میکند. یک مطالعه مروری در سال 2019 از بررسی 54 مطالعه به این نتیجه رسید که رژیمهای GI پایین باعث کاهش هموگلوبین A1C (نشانگر طولانی مدت کنترل قند خون)، وزن بدن و سطح قند خون ناشتا در افراد مبتلا به پیش دیابت یا دیابت میشوند. در مطالعات دیده شده که مواد با شخص گلیسمی پایین میتوانند منجر به، بهبود نتایج بارداری در زنان مبتلا به دیابت بارداری شود. علاوهبر موارد گفته شده، این مواد میتوانند منجر به بهبود سطح کلسترول شوند و سطح کلسترول بد (LDL) را کاهش دهند، به کاهش وزن کمک کنند و ریسک ابتلا به سرطان و بیماریهای قلبی-عروقی را کاهش دهند.
برای داشتن رژیم غذایی با شاخص گلیسمی پایین مواد مختلف و متنوعی را میتوان استفاده کرد. از جمله این مواد میتوان به، غلات سبوسدار، گروهی از میوهها و سبزیجات، حبوبات، برنج قهوهای، کینوا، لبنیات و غیره اشاره کرد. در کنار این مواد، گروهی از غذاها فاقد کربوهیدرات میباشند و یا کربوهیدرات پایینی دارند که میتوانند در کنار موادی با شاخص GI پایین استفاده شوند؛ مانند، ماهی تن، ماهی سالمون، مرغ، تخممرغ، روغنها، ادویهجات و غیره.
این رژیم باید تحت نظر متخصص گرفته شود؛ چرا که در کنار موارد گفته شده دارای نواقصی نیز میباشد. این مواد تصویر کاملی از رژیم روزانه ما را نشان نمیدهد و محتوای پروتئین و چربی غذاها را در نظر نمیگیرد. علاوهبر این، این شاخص تنها اثر یک ماده غذایی را در نظر میگیرد؛ با وجود اینکه در برنامه غذایی روزانه ما غذاها را در ترکیب با یکدیگر مصرف میکنیم و پیش بینی تاثیر آنها بر قند خون دشوار میباشد.
در نتیجه، رژیم غذایی با شاخص گلیسمی پایین شامل جایگزینی غذاهای با GI بالا با GI پایین است. این رژیم فواید متعددی برای سلامتی دارد؛ مانند، کاهش سطح قند خون، کمک به کاهش وزن و کاهش خطر بیماری قلبی و دیابت نوع 2. با این حال، رژیم غذایی دارای معایب متعددی نیز می باشد و به همین دلیل باید به عنوان راهکاری کمککننده در کنار موارد دیگر استفاده شود.