در سال‌های اخیر، زگیل تناسلی به عنوان یک بیماری ویروسی گسترش یافته و می‌تواند عوارض جدی در اثر آن به وجود آید. به گزارش روابط عمومی مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا، دکتر سعید آراسته، جراح و متخصص اورولوژی و فلوشیپ پیوند کلیه، درباره این بیماری توضیحاتی ارائه داده است:
منشأ زگیل تناسلی و انواع ویروس HPV
زگیل تناسلی یک بیماری ویروسی است که ناشی از ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) می‌باشد. بیش از ۱۷۰ گونه از این ویروس وجود دارد، که نیمی از آنها می‌توانند باعث بروز عوارض و اختلالات در ناحیه تناسلی هر دو جنس گردند.
دکتر آراسته به تقسیم انواع HPV به دو گروه، کم‌خطر و پرخطر اشاره کرد. گروه کم‌خطر عمدتاً زگیل‌های پوستی ایجاد می‌کنند که عوارض جدی برای سلامت به دنبال ندارند. اما گروه پرخطر که بیشتر در سطوح مخاطی است باعث بروز برخی انواع سرطان، به ویژه در ناحیه تناسلی و حلق و دهان می‌شوند.
پیشگیری از HPV و عوارض و انتقال آن
برای جلوگیری از ابتلا به زگیل تناسلی، رعایت اصول بهداشت جنسی بسیار حیاتی است. به‌ویژه در خانم‌ها که انواع پرخطر این ویروس می‌تواند به سرطان دهانه رحم منجر شود. اقداماتی چون مشاوره ژنتیکی، آگاهی از وضعیت ژنتیکی خانواده، تغذیه سالم، و فعالیت‌های ورزشی می‌توانند به پیشگیری و کاهش انتقال این بیماری کمک کنند.
در ادامه، دکتر آراسته توضیحات بیشتری ارائه داد:
ارتباط با سرطان دهانه رحم و ناحیه تناسلی
اگرچه همه موارد سرطان دهانه رحم یا سرویکس به دلیل ابتلا به ویروس پاپیلومای انسانی نیست، اما مطالعات نشان داده‌اند که حدود هفتاد درصد موارد سرطان دهانه رحم ناشی از این ویروس‌ها، به‌ویژه ویروس شماره ۱۶ است. در آقایان نیز این ویروس می‌تواند باعث بروز سرطان در ناحیه تناسلی، به‌ویژه مقعد شود. ویروس شماره ۱۶ به عنوان پرعارضه‌ترین نوع این ویروس شناخته شده و می‌تواند به بروز ضایعات سرطانی منجر شود.
راه‌های انتقال و پیشگیری
عضو تیم تخصصی کلینیک سلامت جنسی ابن‌سینا توضیح داد: تماس جنسی عمده‌ترین راه انتقال این ویروس است، اما تماس پوستی، روبوسی، دست دادن و بغل کردن نیز ممکن است منجر به انتقال شود. راه اصلی انتقال این ویروس تماس پوستی است، حتی در صورتی که ضایعات پوستی قابل رؤیت نباشد. بنابراین، اگر یکی از زوجین مبتلا شود، احتمال انتقال ویروس به دیگری بسیار زیاد است و حتی استفاده از کاندوم نمی‌تواند مصونیت کامل ایجاد کند. تنها راه پیشگیری و رعایت اصول بهداشت جنسی است.
ضایعات پوستی
درباره ضایعات پوستی این ویروس، دکتر آراسته توضیح داد: ضایعات پوستی معمولاً حالت گوشتی دارند و می‌توانند تکی یا متعدد، شبیه گل‌کلم یا پایه‌دار باشند. ضایعات زگیل تناسلی در ناحیه تناسلی یا در دهان و حلق بروز پیدا می‌کنند و از زگیل‌های معمولی که در پوست دیگر نواحی بدن رشد می‌کنند، تفاوت دارند. حتی زگیل‌های بدون علامت یا بسیار کوچک هم ممکن است ویروس را منتقل کنند. به همین دلیل، زوجینی که یکی از آنها مبتلا به این ویروس شود، باید از روابط جنسی خودداری کنند تا انتقال ویروس به شریک زندگی خود جلوگیری شود.
تشخیص و درمان زگیل تناسلی: راهنمایی دکتر آراسته
دکتر آراسته در مورد روش‌های تشخیص زگیل تناسلی اظهار نظر کرد: هیچ نوع آزمایش خون اختصاصی برای تشخیص این بیماری ویروسی وجود ندارد. تشخیص زگیل تناسلی اغلب با معاینه فیزیکی و بر اساس بررسی ظاهر ضایعات پوستی انجام می‌شود. در صورتی که تشخیص با تردید همراه باشد، نمونه‌برداری بافتی انجام می‌شود تا نوع ضایعه به صورت قطعی تشخیص داده شود.
عضو تیم تخصصی کلینیک سلامت جنسی ابن‌سینا در خصوص درمان زگیل تناسلی توضیحاتی ارائه داد:
متأسفانه روشی برای درمان و ریشه‌کنی این ویروس وجود ندارد. در برخی موارد، سیستم ایمنی بدن ممکن است ظرف یک تا دو سال پس از ابتلا این ویروس را از بین ببرد. اما در مواردی، سیستم ایمنی قادر به مقابله با این ویروس نیست. درمان‌های موجود فقط به کاهش یا از بین بردن ضایعات پوستی متکی هستند تا بار ویروس و احتمال انتقال آن کاهش یابد.
برای از بین بردن ضایعات پوستی یا زگیل‌ها، روش‌های مختلفی وجود دارد. برخی محلول‌ها و پمادها با تجویز پزشک، در منزل استفاده می‌شوند. برخی داروها باعث متلاشی شدن سلول‌های زگیل یا توقف تولید فاکتورهای رشدی ویروس می‌شوند. این نوع داروها باید توسط کادر پزشکی در مطب‌ها یا کلینیک مصرف شوند تا از آسیب به بافت‌های سالم اطراف ضایعه جلوگیری شود. روش‌های دیگر شامل برداشتن ضایعات پوستی با استفاده از فریز کردن یا لیزر می‌شود.
زگیل تناسلی: پیشگیری و واکسیناسیون
دکتر آراسته در ادامه به اهمیت پیشگیری پس از درمان اشاره کرد: انتخاب روش از بین بردن ضایعات پوستی زگیل تناسلی به محل، نوع و گستردگی ضایعه بستگی دارد و تشخیص روش مناسب بر عهده پزشک است. اما باید توجه داشت که از بین رفتن ضایعات پوستی به معنی از بین رفتن کامل بیماری نیست. این ممکن است به دلیل مبتلا به انواع پرخطر ویروس باشد و همچنین از آنجا که ویروس همچنان در بدن باقی می‌ماند، ضایعات ممکن است دوباره عود کنند یا در نقاط دیگر بروز کنند. بنابراین، افراد مبتلا، به‌ویژه خانم‌ها، حتی پس از رفع یا برداشتن ضایعات پوستی، حتماً باید زیر نظر پزشک متخصص زنان چک‌آپ‌های منظم دوره‌ای را انجام دهند.
واکسیناسیون علیه HPV
در مورد واکسن‌های موجود برای HPV، دکتر آراسته توضیحاتی ارائه داد: هیچ واکسنی برای پوشش دادن همه انواع ویروس پاپیلومای انسانی وجود ندارد. اما اکنون سه واکسن با ۲، ۴، و ۹ ظرفیت برای HPV وجود دارد. واکسن دوظرفیتی دو نوع ویروس ایجاد کننده سرطان را پوشش می‌دهد. واکسن چهارظرفیتی یا گارداسیل، علاوه بر آن دو نوع ویروس ایجاد کننده سرطان، دو نوع دیگر را که ایجاد کننده ضایعات پوستی‌اند، پوشش می‌دهد. واکسن نه ظرفیتی یا گارداسیل۹، افزون بر چهار نوع قبلی پنج نوع دیگر از ویروس‌های پاپیلومای انسانی را نیز پوشش می‌دهد. در حال حاضر، واکسن موجود در کشور، واکسن چهارظرفیتی یا گارداسیل است.
وی در ارتباط با بهترین زمان دریافت واکسن HPV اظهار داشت: این واکسن از سن ۹ سالگی قابل تجویز است، اما بهترین سن دریافت چه در دختران و چه در پسران، سنین ۱۱ تا ۱۲ سالگی و حداکثر تا سن ۱۵ سالگی است. در این سنین، دریافت ۲ دوز واکسن به فاصله شش ماه تا یک سال کافی است. اگر دریافت واکسن پس از ۱۵ سالگی باشد، ۳ دوز با فواصل دو ماه و شش ماه لازم است. اگر فرد رابطه جنسی نداشته باشد تا سنین ۲۶-۲۷ سالگی و حتی سنین بالاتر هم می‌تواند واکسن گارداسیل را دریافت کند. واکسن در زمان مناسب، یعنی تا پانزده سالگی و یا دست‌کم پیش از شروع رابطه جنسی دریافت شود. زیرا اگر فرد مبتلا به ویروس شود، حتی آن انواعی از ویروس که واکسن گارداسیل آنها را پوشش می‌دهد، دریافت واکسن هیچ اثری نخواهد داشت.
دکتر آراسته در خصوص عوارض این واکسن نیز اظهار نظر کرد: برخی ممکن است فکر کنند واکسیناسیون علیه این بیماری در سنین پایین ممکن است باعث افزایش رفتارهای پرخطر جنسی شود. اما مطالعات گسترده نشان داده‌اند که چنین پیامدی به دنبال ندارد. همچنین، مطالعات به وضوح نشان داده‌اند که دریافت واکسن گارداسیل هیچ‌گونه اختلالات عصبی، ایمنی، انعقادی و ... را به همراه ندارد و این واکسن کاملاً ایمن است.
خلاصه و نتیجه‌گیری
از آنجا که زگیل تناسلی می‌تواند عوارض جدی به دنبال داشته باشد، آگاهی از این بیماری و اقدامات پیشگیرانه، کلیدی در حفظ سلامتی جامعه است. پیشگیری از رفتارهای پرخطر جنسی، از اهمیت بالایی برخوردار است.