مهمتـــرین عوامل پیری زودرس پوست + روش درمان
پیری پوست
پیری پوست به مجموعه ای از تغییر و تحولات در سلول های بدن پیری گفته می شود. مقدمات پیری پوست از ۲۵ سالگی شروع می شود و از ۳۰ سالگی در سراشیبی می افتد. به همین دلیل بهتر است محصولات مبارزه با پیری و کلیه کرم های ضد چروک از ۲۵ سالگی شروع شود. تغییرات در همه لایه های پوست رخ می دهند اما به دلیل این که بیشترین تغییرات در درم اتفاق می افتد لازم است درمان ضد پیری در درم نفوذ کند.
پیری به دو دسته تقسیم می شود:
١- پیری فیزیولوژیک، که تظاهر طبیعی سن فرد است و تحت تأثیر عوامل وراثتی قرار دارد.
۲- پیری ناشی از آفتاب، که در اثر تماس طولانی مدت با آفتاب، رخ می دهد.
اپیدرم و پیری
با افزایش سن، تعادل تمایز سلول های اپیدرم به هم می خورد و سلول ها خیلی سریع به سطح می رسند. پوست کیفیت لازم را ندارد و ضخامت آن از حالت نرمال خارج می شود. در سنین بالا با آتروفی اپیدرم مواجه هستیم. اپیدرم قادر به حفاظت آب نیست، پس پوست رو به خشکی می گذارد. علاوه بر آن با افزایش سن، چربی های مفید اپیدرم یعنی سر امید و سر برو زید کاهش می یابند. باز هم پوست خشک تر می شود. با افزایش سن، تعداد کل ملانوسیتها و فعالیتشان در اپیدرم کاهش می یابد. پوست در مقابل نور خورشید آسیب پذیر شده و احتمال B . C . C و
ملانوم افزایش می یابد. از طرفی، ملانوسیتها با بالا رفتن سن نسبت به نور واکنش عجیب و غریب نشان می دهند و منجر به بروز لکهایی روی پوست می شوند که لکه پیری نام دارد. ( میکرودرم ابریژن و جوانسازی پوست ) در گذشته به این لكها، لکه کبدی (لکه پیری) می گفتند. چون آنها را ناشی از بیماری کبدی می دانستند. این لک ها بسیار به درمان مقاوم هستند و ممکن است از بین نروند.
درم و پیری
با افزایش سن، کیفیت خون رسانی پوست کاهش می یابد. بعضی از عروق پوست منقبض شده و بعضی بی رویه گشاد می شوند. همین اختلال در خون رسانی بر تمام ضمائم پوست اثر می گذارد. مثلا با اثر بر فولیکول مو منجر به ضعیف و نازک شدن مو می شود، چون فاز آناژن کوتاه می شود.
از طرفی فعالیت غدد سبابه کاهش می یابد. تولید سبوم کم می شود، ضمن آن که کیفیت آن هم پایین می آید. خشکی پوست بروز می کند. غدد اکرین هم تحلیل می روند. ترشح عرق کاهش می یابد و به دنبال مختل شدن تعریق، تنظیم حرارت بدن و دفع سموم به هم می خورد. از طرف دیگر، تعداد و فعالیت فیبروبلاستها هم کاهش می یابد. کلاژن و الاستین با کیفیت پایین، کمتر از قبل تولید می شوند. در پوست های پیر، نظم قرار گیری کلاژن به هم می خورد. الاستین هم کیفیت لازم را ندارد.
از عواقب دیگر پیری ( جوانسازی پوست در اکسیر ) ، الاستوزیس است. این اتفاق در کسانی که مدت زیادی در معرض آفتاب بوده اند، رخ می دهد. در این حالت، نسبت الاستین به کلاژن افزایش می یابد. ضمن این که الاستین تولید شده از کیفیت مرغوبی برخوردار نیست. پوست، شل و افتاده می شود ( درمان افتادگی پوست و رفع سلولیت ) اشعه مادون قرمز نور خورشید، الاستوزیس را ایجاد می کند. الاستوزیس خود یک پدیده پیش سرطانی است و زمینه بروز دسته ای از سرطان ها را
فراهم می کند.
با افزایش سن، کارایی پایانه های عصبی درم هم کم می شود به طوری که ۳۰ درصد کارایی آنها از بین می رود. نکته: طبق مطالبی که گفته شد در هنگام پیری، پوست خشک تر می شود. یکی از اتفاقاتی که در سنین بالا رخ می دهد بزرگ شدن غدد سباسه بخصوص در صورت و روی بینی است. به همین دلیل در افراد مسن، بینی و منافذ آن بزرگ تر از قبل به نظر می رسد.
هیپودرم و پیری
هیپودرم هم تحت تأثیر پیری قرار می گیرد به این گونه که با افزایش سن، چربی ها در نواحی انتهایی بدن، پشت دست ها و روی پاها تحليل می روند اما در نواحی مرکزی بدن تجمع می یابند به همین دلیل، دستها و پاها چروکیده (رفع چین و چروک ) و ( رفع کک و مک ) و قسمت وسط بدن، چاق می شود.
نکته: حالت فوق در خانم ها با بروز یائسگی شدت می یابد.
تفاوت میان پیری فیزیولوژیک و پیری ناشی از آفتاب
پیری فیزیولوژیک
- پوست نازک و آتروفی شده
- تخریب کلاژن و الاستین
- افزایش احتمال تومورهای پوست
- پوست به دلیل کاهش تولید ملانین روشن تر می شود
پیری ناشی از آفتاب
- ضخیم شدن پوست در اثر افزایش سلول های اپیدرم
- تخریب بیش از حد کلاژن و الاستین
- افزایش احتمال تومورهای پوست که خاص پیری ناشی از آفتاب هستند
لکه های نامنظم: در واقع بروز لکه های پیری یا همان کک و مک خورشیدی (رفع چین و چروک ) و ( رفع کک و مک )
توصیه های لازم برای کاهش سرعت پیری
با توجه به مواردی که گفته شد می توان به تمام افراد نکات زیر را توصیه کرد:
1- استفاده از ضد آفتاب ها، یا به عبارت درست تر، پرهیز از آفتاب
۲- تغذیه مناسب جهت جذب آنتی اکسیدان ها ( بهترین رژیم غذایی)
۳- استفاده موضعی از آنتی اکسیدان ها
۴- مرطوب نگه داشتن پوست، چون پوست خشک شکننده تر است.
- استراحت کافی و پرهیز از استرس، مثلا بی خوابی
۶- طبق مطالعات، کسانی که پروتئین سرم به ویژه آلبومین بالاتری دارند (البته در همان محدوده نرمال) دیرتر پیر می شوند.
۷- ورزش توصیه مناسبی برای جلوگیری از پیری است. چون خون رسانی بهبود می یابد و تعریق زیاد می شود. البته سونا توصیه نمی شود زیرا گرما سبب شل شدن پوست ( درمان افتادگی پوست و رفع سلولیت ) می شود و منافذ پوست را گشاد می کند.
۸- ماساژ های پوستی که سبب آرام شدن عضلات صورت می شود.
نکته: ماساژ های مناسب برای پوست، نباید کششی باشند. ماساژهای کششی باعث افزایش بروز چین و چروکها (رفع چین و چروک ) و ( رفع کک و مک ) می شوند.
9- ترک سیگار، چون نیکوتین سیگار منجر به انقباض عروقی و در نتیجه کاهش خون رسانی پوست می شود. از طرفی، مواد سمی موجود در دود سیگار به لایه های خارجی پوست صدمه می زند و در عین حال جذب این مواد سمی و ورود این مواد به گردش خون پوستی، تخریب کلاژن و الاستین را به دنبال دارد. دود سیگار، آزار چشم ها را در پی دارد و منجر به جمع کردن چشمها و در نتیجه بروز چروکهای دور چشم (رفع چین و چروک ) و ( رفع کک و مک ) می شود که به چروکهای «پنجه کلاغی»معروف هستند. از طرف دیگر، پک زدن به سیگار باعث ایجاد چروکهای اطراف لب می شود که معروف به چروکهای افراد سیگاری هستند.
با انواع چروک ها آشنا بشوید
بارزترین تظاهر پیری چروک است. چروک بر دو نوع است:
- - چروک دینـــامیک
- - چروک استـــاتیک
چروک های دینامیک ، وابسته به حرکت و ناشی از حرکت هستند. در حالی که چروکهای استاتیک، وابسته به عضلات و حرکات آنها نیستند و به صورت ثابت و دائم وجود دارند.
اغلب چروک های استاتیک هنگامی ایجاد می شوند که چروکهای دینامیک باقی مانده اند. البته گاهی این چروک ها در ابتدا اصلا دینامیک نبوده اند. ما باید از استاتیک شدن چروک های دینامیک جلوگیری کنیم. یکی از کارهایی که در این زمینه می توانیم توصیه کنیم ماساژ است.
چون ماساژ باعث آرام شدن عضلات می شود.
عوامل متعددی می توانند به تسریع چروک پوست کمک کنند . (رفع چین و چروک ) و ( رفع کک و مک ) از جمله: کشش روی پوست. حرکات غیرضروری صورت هم می تواند باعث کشش پوست و چروکیده شدن آن بشود. حتی هنگام مالیدن محصولات آرایشی بهداشتی روی صورت، باید از اعمال کشش پرهیز کرد. این موضوع حتی در مورد تغییرات ناگهانی وزن هم صدق می کند. چنین تغییراتی می تواند سبب کشش پوست و در نهایت ایجاد چروک شود. بعضی از مطالعات نشان داده اند که حتی خوابیدن به یک پهلو می تواند در جهات مشخصی در صورت، کشش ایجاد کرده و منجر به بروز چروک هایی در گوندها و پیشانی شود. به همین دلیل دراز کشیدن به پشت به جای خوابیدن به پهلوها توصیه می شود.
مبارزه با چروک های پوستی
برای مبارزه با چین و چروک ها (رفع چین و چروک ) و ( رفع کک و مک ) راههای مختلفی وجود دارد که عبارت اند از:
1- ضد چروکها: اغلب کرم های ضد چروک حاوی آنتی اکسیدان ها از جمله ویتامین E و ویتامین C هستند و معمولا ترکیبات لایه بردار نظير PHA , BHA , AHA و تریتونيون هم دارند. می دانیم که AHA ریزش سلول های اپیدرم و سنتز اسید هیالورونیک را زیاد می کند و سبب بهتر شدن کیفیت الاستین و افزایش دانسیته کلاژن می شود. به همین دلیل در کرم های ضد چروک قوی، حتما AHA می ریزند.
نکته: AHA با غلظت زیر ۱۰ درصد بیشتر مرطوب کننده است تا لایه بردار. پس از مصرف AHA حداقل زمان لازم برای قضاوت در مورد اثرگذاری آن، ۴ ماه است. ضمن این که AHA بر چروکهای عمیق اثری ندارد.
لایه بردار بسیار مؤثر دیگر ترتیتوتین است که بر پیامدهای پیری تأثیر عالی دارد. زیرا علاوه بر این که تمایز را متعادل می کند فعالیت آنزیم کلاژناز را هم مهار می کند. همچنین ضمن لایه برداری، کلاژن کمتر تخریب می شود. برای قضاوت در مورد اثر آن ۶ ماه وقت لازم است.
همان طور که می دانید ماوراء بنفش، باعث تحریک کلاژناز و در نتیجه تخریب کلاژن می شود. ماوراء بنفش باعث تحریک ژلاتیناز هم می گردد.
گاهی اگر پس از ۴ ماه AHA مؤثر نبود می توان یک شب در میان AHA و تریتونيون تجویز کرد. ۲- پوست برداری یکی دیگر از راههای مبارزه با چروک است. علت اینکه دیگر پیلینگ شیمیایی عمیق انجام نمی شود این است که چروکهای خیلی عمیق (رفع چین و چروک ) و ( رفع کک و مک ) به پیلینگ شیمیایی جواب نمی دهد. از دیگر روش های پیلینگ، استفاده از میکرودرم ابرژن است که با این روش می توان تا درم پاپیلر را هم برداشت. این روش برای افراد با پوست تیره هم قابل انجام است و برای چروکهای خفیف تا متوسط به کار می رود و نفوذ کرم های ضد چروک را چند برابر می کند. بنابراین، می توان بین جلسات آن از کرم های ضد چروک استفاده کرد.
۳- انواع تزریق ها از دیگر روش های مبارزه با چروک بوده و به دو دسته عمده تقسیم می شوند.
الف) فلج کننده عضلات : مثل بوتاکس BTX و دیس پورت، که هر دو از سم بوتولینوم حاصل از میکروب عامل بوتولیسم، به دست آمده اند. این سم به صورت رقیق شده، داخل عضله تزریق می شود. برای چروکهای دینامیک به کار می رود و بیشتر در گوشه خارجی چشم و پیشانی و بین دو ابرو کاربرد دارد. ( رفع چروک های دور چشم ) از عوارض آن می توان به افتادگی پلک ( درمان افتادگی پلک )، افتادگی ابرو، نامتقارن شدن ابروها و دوبیتی اشاره کرد. بعد از ۳ تا ۵ بار تزریق اثر آن طولانی می شود. اثر آن ۳ تا ۴ روز بعد از تزریق شروع می شود و بعد از ۲ هفته به اوج می رسد. پس از آن کاهش یافته و گاهی تا ۶ ماه هم دوام می آورد.
نکته: از Botax برای خط خنده استفاده نمی شود و مصرف آن، هم زمان با جنتامایسین ممنوع است. مصرف درمانهای ضد چروک با تزریق
ب) پرکننده ها : طی سال ها، انواع ترکیبات به مقصود پر کردن بستر چروک (رفع چین و چروک ) به کار رفته اند. از جمله: چربی، سیلیکون، کلاژن و البته معروف تر از همه ژلها نظیر ژل پاژو [۱۸] هستند. از بین این ترکیبات، پرکننده هایی که حاوی هیالورونیک اسید هستند ارجحیت دارند. چون هم خطر آلرژی و هم خطر جابجایی در مورد این ترکیبات وجود ندارد. نمونه ای از این نوع پرکننده ها عبارت اند از: ، Restylane ، Perlane .Neo fill. matridur. Matridex عوارض: از عوارض هر نوع تزریقی، عفونت است. گاهی بعضی از این ترکیبات بیشتر از ۲ تا ۳ ماه باقی نمانده اند و انواع نامرغوب جابجا هم شده اند.
نکته: پرکننده ها برای چروکهای استاتیک به کار می روند.
۴- انواع لیزر برای رفع چین های استاتیک وجود دارند و مؤثر هستند. لیزر، مناسب چروکهای متوسط و عمیق است اما از معایب این روش می توان به پیگمانتاسیون بعد از عمل اشاره کرد. ضمن این که چنین عملی به مراقبت زیادی قبل و بعد از عمل نیاز دارد.
۵- و بالاخره آخرین قدم مبارزه با چروکها، شامل کشیدن می شود. این روش در مورد سنین بالای ۶۰ که دیگر فیبروبلاستها قادر به کلاژن سازی نیستند کاربرد دارد